درسنامه 6: آشنایی با مدلهای درآمدی در کسب و کار اجتماعی
مقدمه:
تصور کنید شما تصمیم گرفتهاید یک کسب و کار اجتماعی در حوزه آموزش به کودکان مناطق محروم راهاندازی کنید. شور و اشتیاق زیادی دارید و میدانید که این کسب و کار میتواند تأثیرات مثبتی در جامعه بگذارد. اما یک سوال اساسی دارید: چگونه کسب و کارم را پایدار نگه دارم؟ چگونه باید پول کافی برای ادامه کار فراهم کنم؟ در این داستان، شما با چندین مدل درآمدی برای کسب و کار اجتماعی آشنا خواهید شد که هر یک به شیوه خاصی به شما در تأمین منابع مالی کمک میکنند.
- مدل فروش مستقیم
اولین ایدهای که به ذهنتان میرسد، ساده است: شما میتوانید خدمات آموزشی خود را مستقیماً به مشتریان بفروشید. در این مدل، شما دورههای آنلاین یا حضوری را به خانوادهها ارائه میدهید و در ازای آن مبلغی دریافت میکنید.
سناریو:
شما دورههای آموزش زبان انگلیسی را برای کودکان مناطق محروم طراحی کردهاید. خانوادههایی که توانایی مالی دارند، برای این دورهها ثبتنام میکنند و به ازای هر دوره مبلغی به شما پرداخت میکنند. با استفاده از این درآمد، شما هزینههای اجرایی کسب و کار خود را پوشش میدهید و به کودکان دسترسی به آموزش باکیفیت ارائه میدهید.
نقاط قوت:
- پایداری مالی: شما با هر فروش درآمد مشخصی کسب میکنید و میتوانید درآمد خود را پیشبینی کنید.
- مستقیم بودن: هیچ واسطهای وجود ندارد و شما مستقیماً از مشتریان خود درآمد کسب میکنید.
نقاط ضعف:
- محدودیت در جامعه هدف: این مدل معمولاً به مشتریانی محدود است که توانایی مالی دارند. اگر هدف شما ارائه خدمات به افراد کمدرآمد باشد، این مدل به تنهایی ممکن است کافی نباشد.
- مدل اشتراکی
در این مرحله، شما به فکر یک مدل درآمدی دیگر میافتید. به جای اینکه تنها یکبار از هر مشتری پول بگیرید، میتوانید مدل اشتراکی ایجاد کنید. این مدل بر اساس دریافت مبالغ ماهانه یا سالانه از مشتریان برای دسترسی مداوم به خدمات شما است.
سناریو:
شما یک پلتفرم آموزشی آنلاین راهاندازی کردهاید که در آن دورههای آموزشی مختلفی ارائه میشود. مشتریان با پرداخت مبلغی ماهانه یا سالانه، به همه دورهها دسترسی پیدا میکنند. این مدل نه تنها به شما درآمد ثابتی میدهد، بلکه مشتریان نیز میتوانند از خدمات مداوم بهرهمند شوند.
نقاط قوت:
- درآمد پایدار و مداوم: شما هر ماه یا سال درآمد مشخصی دریافت میکنید.
- ایجاد ارتباط بلندمدت با مشتری: این مدل به شما کمک میکند که مشتریان را برای مدت طولانی در کسب و کار خود نگه دارید.
نقاط ضعف:
- نیاز به ارائه محتوای مداوم: برای حفظ مشتریان، شما باید بهطور مداوم محتوای جدید و جذاب ارائه دهید تا آنها اشتراک خود را حفظ کنند.
- مدل یارانهای (مدل حمایتمحور)
حالا شما به این فکر میافتید که بسیاری از خانوادهها در جامعه هدف شما توانایی مالی لازم برای پرداخت هزینه دورهها را ندارند. بنابراین، به دنبال روشی هستید که بتوانید به این افراد خدمات رایگان یا کمهزینه ارائه دهید، اما همچنان منابع مالی کافی برای ادامه کسب و کار خود داشته باشید. اینجاست که مدل یارانهای به ذهن شما میرسد.
سناریو:
شما یک سیستم راهاندازی کردهاید که به افراد کمدرآمد اجازه میدهد با حمایتهای مالی از طرف سازمانهای غیرانتفاعی یا دولتی، به دورههای آموزشی رایگان دسترسی داشته باشند. برای هر دانشآموز، یک سازمان غیرانتفاعی هزینه اشتراک آنها را میپردازد و شما میتوانید به آموزش این دانشآموزان ادامه دهید.
نقاط قوت:
- دسترسی بیشتر به جامعه هدف: شما میتوانید به افراد کمدرآمد خدمات ارائه دهید و تأثیر اجتماعی بیشتری داشته باشید.
- حمایتهای مالی خارجی: این مدل به شما اجازه میدهد از کمکهای مالی سازمانها یا نهادهای بینالمللی بهرهمند شوید.
نقاط ضعف:
- وابستگی به منابع خارجی: این مدل به میزان زیادی وابسته به حمایتهای مالی خارجی است و اگر این حمایتها قطع شوند، شما با مشکل مواجه خواهید شد.
- مدل «یکی بخر، یکی ببخش» (Buy One, Give One)
حالا شما ایدهای میشنوید که در دنیا بسیار موفق بوده است: مدل “یکی بخر، یکی ببخش”. در این مدل، هرگاه مشتریان شما یک محصول یا خدمت خریداری کنند، شما یک محصول یا خدمت مشابه را به افراد محروم اهدا میکنید.
سناریو:
برای هر دوره آموزشی که یک دانشآموز شهری خریداری میکند، شما به یک دانشآموز در مناطق محروم همان دوره را بهصورت رایگان ارائه میدهید. این مدل به شما این امکان را میدهد که هم درآمد کسب کنید و هم به جامعه محروم دسترسی آموزشی بدهید.
نقاط قوت:
- ترغیب مشتریان به خرید: مشتریان شهری که دورهها را خریداری میکنند، با دانستن اینکه خرید آنها باعث میشود کودکی محروم آموزش ببیند، انگیزه بیشتری برای خرید دارند.
- افزایش تأثیر اجتماعی: هر فروش شما بهطور مستقیم به کمک به دیگران منجر میشود.
نقاط ضعف:
- وابستگی به فروش بالا: موفقیت این مدل کاملاً به فروش بستگی دارد. اگر فروش کافی نداشته باشید، نمیتوانید به افراد محروم خدمات ارائه دهید.
- مدل تأمین مالی جمعی (Crowdfunding)
بعد از بررسی مدلهای مختلف، شما به یک مدل نوآورانه دیگر میرسید: تأمین مالی جمعی. در این مدل، شما از طریق پلتفرمهای آنلاین، سرمایه لازم برای کسب و کارتان را از افراد جمعآوری میکنید. این مدل به شما اجازه میدهد که ایده کسب و کار خود را به مخاطبان وسیعتری معرفی کنید و از آنها درخواست حمایت مالی کنید.
سناریو:
شما در یک پلتفرم تأمین مالی جمعی مانند Kickstarter یا Indiegogo، پروژه خود را معرفی میکنید و از افراد میخواهید که برای حمایت از آموزش کودکان محروم، کمک مالی کنند. هر فرد به اندازه توانایی خود مبلغی پرداخت میکند و در مقابل، ممکن است خدمات یا محصولاتی نیز به عنوان پاداش دریافت کند.
نقاط قوت:
- دسترسی به مخاطبان وسیعتر: شما میتوانید از افراد در سراسر جهان کمک مالی دریافت کنید.
- حمایتهای مالی بدون نیاز به فروش مستقیم: نیازی به فروش مستقیم محصول یا خدمات ندارید و افراد به دلیل مأموریت اجتماعی شما کمک میکنند.
نقاط ضعف:
- نیاز به بازاریابی گسترده: برای موفقیت در این مدل، شما باید بهطور گسترده پروژه خود را تبلیغ کنید و از شبکههای اجتماعی و ارتباطات گسترده بهره ببرید.
تمرین پیوسته:
مرحله 1: انتخاب مدل درآمدی مناسب
- بر اساس ماهیت کسب و کار اجتماعی خود، یک مدل درآمدی یا ترکیبی از چند مدل را انتخاب کنید.
- توضیح دهید که چرا این مدل برای کسب و کار شما مناسب است و چگونه به پایداری مالی شما کمک میکند.
مرحله 2: تدوین استراتژی برای مدل درآمدی
- برای مدل درآمدی که انتخاب کردهاید، یک استراتژی تدوین کنید که شامل نحوه اجرا، جامعه هدف و منابع مورد نیاز باشد.
- این استراتژی باید شامل پیشبینیهایی درباره درآمد ماهانه یا سالانه باشد و نقاط قوت و ضعف مدل انتخابی را تحلیل کنید.
مرحله 3: ارزیابی و بازبینی
- پس از اجرا، بهطور دورهای عملکرد مدل درآمدی خود را بررسی کنید و تحلیل کنید که آیا نیاز به تغییرات یا بهبود دارد یا خیر.
- از مشتریان و ذینفعان خود بازخورد بگیرید و ببینید آیا مدل درآمدی شما باعث رضایت آنها شده است یا خیر.
نتیجهگیری:
طراحی یک مدل درآمدی پایدار برای کسب و کار اجتماعی، یکی از کلیدیترین عوامل موفقیت شماست. مدلهای مختلف درآمدی، از فروش مستقیم گرفته تا تأمین مالی جمعی، هر یک میتوانند به شیوههای مختلف به شما کمک کنند تا هم مأموریت اجتماعی خود را به انجام برسانید و هم کسب و کار خود را پایدار نگه دارید. با انجام تمرینهای پیوسته ارائهشده در این درسنامه، میتوانید بهترین مدل درآمدی را برای کسب و کار اجتماعی خود انتخاب و بهصورت موفق پیادهسازی کنید.